Welkom op onze
blogpagina!

Inmiddels bestaat eenderde van de zaken die binnenkomen bij de jeugdbescherming uit complexe echtscheidingen. Kinderen die vermorzeld worden tussen hun ouders die nog wel heel veel van hen houden, maar elkaar de tent uitvechten. En daarmee helaas uit het oog verliezen dat hun meest dierbare bezit hier ontzettend onder lijdt.

Liefde tussen ouder en kind
Iedere ouder die ik spreek, is er sinds de komst van hun kinderen aan gewend geraakt de eigen behoeften op de tweede plek te zetten. Gek genoeg vinden ze dat vaak niet eens erg. Ouders pikken het dat ze jarenlang uit hun slaap gehouden worden, dat liefdevol gekookt eten op de grond wordt gesmeten of dat die jurk waarin je die dijk van een presentatie wilde geven, gebruikt wordt als zakdoek. Er wordt zeker wat af geklaagd en tot tien geteld, maar men lijkt deze zaken van het ouderschap toch redelijk goed de baas te zijn. Dat het lukt, komt natuurlijk door de wederzijdse liefde die er is tussen ouder en kind. Dat maakt alles goed… Al blijft het slikken wanneer je de woonkamer in stapt nadat je éven je moeder belde en nog net het autootje dwars door je nieuwe tv ziet gaan.

Elkaar kapot maken
Van liefde is er tussen exen die in een complexe scheiding terecht zijn gekomen al lang geen sprake meer. Daar zijn een hoop andere en zeer nare emoties voor in de plaats gekomen. Vaak gestuurd door wrok, krenking en onmacht lijkt het wel of ze elkaar kapot proberen te maken. En het erge is: ongewild maken ze daarmee steeds meer stukjes van hun kind of kinderen kapot.

Kind kan weer kind zijn
Jeugdbeschermers en ook andere jeugdprofessionals worden gedegen opgeleid om met deze ouders en hun kinderen te werken. De ‘methodiek complexe scheidingen’ leert ons het ouderperspectief in te zien, meerzijdig betrokken te zijn, rekening te houden met de geschiedenis, context, patronen en gevoelens te erkennen, onpartijdig te zijn, de belangen van beide ouders helder te krijgen, ouders weer om de tafel te krijgen en ondertussen moeten we natuurlijk het kind niet uit het oog verliezen. Kortom; met elkaar naar een toekomst toe te werken waarbij het kind weer gewoon kind kan zijn en ouders heeft die ook nu ze niet meer samen zijn goed voor hem of haar zorgen.

Weerbarstig en ingewikkeld
De dagelijkse praktijk wat betreft complexe scheidingen is echter weerbarstig en ingewikkeld. Jeugdbeschermers moeten alle zeilen bij zetten om deze zaken op de rails te houden. Om hier een beeld bij te krijgen, geef ik hier wat voorbeelden uit onze dagelijkse praktijk:

Een jeugdbeschermer gaat in gesprek met een meisje van tien jaar over de situatie bij beide ouders. Ze gebruiken hierbij ondersteuning van Playmobil-poppetjes. Uiteindelijk wordt het zeer pijnlijk zichtbaar dat het meisje van een afstandje staat te kijken naar haar ouders en diens partners die al hun (negatieve) energie in elkaar steken en haar uit het oog verliezen. Het meisje zucht en zegt: “Ik ben eigenlijk best alleen.”

Een andere jeugdbeschermer probeert een vader binnen boord te houden die tijdens het zoveelste gesprek aangeeft het niet langer vol te houden. Hij stuurt iedere week kaartjes naar zijn kinderen, maar krijgt nooit reactie. Het kan zijn dat de moeder van de kinderen de kaartjes achterhoudt en daarom blijft de jeugdbeschermer er op aandringen bij moeder om de kaartjes aan de kinderen te geven. Het is de eerste stap van een omgangsregeling die opgestart moet worden (de vader heeft zijn kinderen dan al één jaar, acht maanden en dertien dagen niet meer gezien) maar op deze manier lijkt het uiteindelijke doel een onmogelijke missie. De vader wil opgeven. Niet omdat hij niet van zijn kinderen houdt, maar omdat hij het vechten niet langer aankan. Gelukkig weet de jeugdbeschermer vader te stimuleren om nooit op te geven en heeft hij nu (zoveel jaar later) een goed contact met zijn kinderen.

Ondanks vele gesprekken van de jeugdbeschermer met beide ouders en hun families, kan een meisje van zestien niet mee met haar klas naar Rome omdat de rechtszaak rondom de alimentatie beide ouders weer zo heeft verhard dat ze beiden weigeren te betalen. De jeugdbeschermer heeft tevergeefs geprobeerd om familieleden te laten bemiddelen, maar ook hen is het niet gelukt. 

De jeugdbeschermer is in gesprek met een moeder van twee kinderen. Deze moeder heeft besloten dat haar kinderen zich moeten omkleden in oude (ook wat te kleine) kleren voordat ze naar hun vader gaan en ze ook niet hun eigen kleren mogen dragen bij hem. Vaders nieuwe vriendin kan namelijk niet wassen en heeft nu al twee keer een hele dure trui verwassen. De jeugdbeschermer neemt het op voor de kinderen door te vertellen aan moeder hoeveel last de kinderen hier van hebben, die hebben dat namelijk onlangs verteld aan de jeugdbeschermer. Uiteindelijk koopt moeder bij de H&M wat setjes kleren die in de weekenden bij vader gedragen kunnen worden.

Als een pingpongbal
Maar al deze inspanningen ten spijt; het leidt niet altijd tot een gewenst resultaat. Ook de jeugdbeschermer voelt zich af en toe een pingpongbal binnen het krachtenveld van deze twee vechtende mensen en wordt radeloos van wat deze ouders elkaar en hun kinderen aandoen. Gelukkig bestaat er goed hulpverleningsaanbod voor deze steeds groter groeiende groep ouders en kinderen. Maar juist door deze groei, groeien ook de wachttijden. Daarnaast zijn deze ouders vaak verwikkeld in langdurig slepende juridische conflicten en gaat hulpverlening niet of nauwelijks slagen wanneer de juridische strijd nog volop gaande is.

Kwetsbaarheid wordt gebruikt
Stel het je ook maar eens voor; je hebt een positieve sessie gehad bij de hulpverlener waarbij je voorzichtig eerlijk hebt kunnen uitspreken wat bepaald gedrag van de ander met jou doet en een paar dagen later wordt deze ‘kwetsbaarheid’ door de advocaat van je ex gebruikt om een punt te maken waar jij niet bepaald beter uit komt. Ga je dan die week erop weer bij elkaar komen, ook al weet je best dat het in het belang van je kind is? Nee dus. En als je min of meer wordt gedwongen door de jeugdbeschermer en om die reden er wel zit, gaat die hulpverlening dan een positieve verandering teweegbrengen? Ook niet dus.

Procedures moeten sneller en wachttijden korter
Juist in de complexe echtscheidingszaken waarbij kinderen klem zitten tussen hun ouders, zou het goed zijn wanneer juridische procedures sneller dan normaal doorlopen kunnen worden en dat de druk op de wachttijden voor passende hulp afneemt. Zodat de levens van deze kinderen uiteindelijk weer een beetje richting normaal gaan; ouders die opvoeden en kinderen die hun ouders om welke reden dan ook uit hun slaap houden…

Nicoline den Ouden, voorheen jeugdbeschermer, nu zorgbemiddelaar

Foto: Shutterstock

Lees ook onze andere praktijkverhalen op onze website.